Beskidzkie Miejscowości - Tymbark

Na pewno wielu z was kojarzy takie słowo: Tymbark. Pierwsze skojarzenia tego słowa, dla większości ludzi to popularna marka napojów owocowych i przetworów. Ale jest też i drugie znaczenie tego słowa, na którym skupimy się dzisiaj. Tymbark to także nazwa miejscowości, położonej malowniczo w Małopolsce. I o tej miejscowości chcę dzisiaj opowiedzieć…

WSTĘP

Tymbark to miejscowość, położona malowniczo w województwie Małopolskim, w powiecie Limanowskim, Tymbark jest siedzibą gminy o tej samej nazwie z miejscowościami: Tymbark, Zamieście, Podłopień, Piekiełko i Zawadka. Gmina liczy ok. 6200 osób, a sam Tymbark ok. 2700. Miejscowość ma powierzchnię 8,77 km2 oraz bogatą historię o której opowiem poniżej.

HISTORIA TYMBARKU

Tymbark został założony w 1353 roku, przez Kazimierza Wielkiego, na prawie magdeburskim, jako miasto:  Jodłowa Góra.  Pierwszymi osadnikami byli Niemcy. Związku z tym miasto zmienia nazwę na Tanenberg, później nazwa przekształca się na Tymbark. W XIV wieku została powołana parafia w Tymbarku, a w XVI wieku Tymbark trafia pod władzę Starostów. Taki stan Utrzymuje się do czasów rozbiorów Polski.  Od XVI wieku organizowano co tydzień targ i dwa razy w roku Jarmark.  Po przejęciu przez starostów, Tymbark często zmieniał właścicieli, przez co miasteczko traciło na znaczeniu.  W  XVII wieku Tymbark nawiedza epidemia, oraz potop szwedzki, który powoduje zniszczenie miasta. Odbudowa  miasta trwała długo. Przed rozbiorami w Tymbarku mieszkało ok. 400 osób . Rozbiory Polski niewiele zmieniły, jeśli chodzi o życie miasteczka. W 1813 roku Tymbark zostaje w dzierżawie rządowej Austrii, a w 1830 Miejscowość wraz z okolicznymi wsiami trafia w prywatne ręce. Taki  stan utrzymuje się do końca II wojny światowej. W  połowie lat 20 XIX wieku wybudowany nowy, murowany kościół.  W  1855 na krótko Tymbark stał się siedzibą powiatu. W 1867 Tymbark wszedł w skład powiatu Limanowskiego. Wkrótce w Tymbarku następuje znaczący wzrost gospodarczy. Powstaje Gminna Kasa Pożyczkowa (1873),  Urząd Pocztowy (1873) Straż Pożarna (1878), Stacja Kolejowa (1884) z telegrafem (1885), Wodociągi (1900) Spółdzielnia Oszczędnościowo – Pożyczkowa (1905). W mieście działała aktywnie szkoła czteroklasowa.  Podczas I wojny światowej Tymbark stał na trasie frontu. Po wojnie miasteczko trafia w ręce polskie. W 1927 roku powstaje Spółdzielnia Mleczarska. Niestety, ze względu na małą liczbę ludności w 1934 Tymbark traci prawa miejskie i już nigdy ich nie odzyskuje.  W 1936 roku z inicjatywy Józefa Marka, miejscowego działacza i społecznika Powstaje Podhalańska Spółdzielnia Owocarsko-Warzywna. Dzięki  tej fabryce wieli ludzi znajduję pracę. Wkrótce nastały czasy niemieckiej okupacji, Tymbark zostaje wyzwolony w styczniu 1945 roku. Do władzy dochodzą komuniści, którzy utworzyli Gromadzką Radę Narodową. Do wsi zostaje doprowadzony prąd (1947). Gmina Tymbark istniała do 1954, kiedy to została podzielona na 4 gromady. W 1973 roku powraca na mapę Gmina Tymbark. We wsi aktywnie działa Bank Spółdzielczy oraz Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” . Po upadku komunizmu, na początku lat 90 następuje rozwój miejscowości. Zostaje przeprowadzona gazyfikacja wsi, wybudowane nowe mieszkania komunalne, nowe drogi itp. W 1997 wieś Słopnice oddzielają się od Tymbarku powołując osobną gminę. Od tego czasu miejscowość powoli zyskuje na znaczeniu, także za sprawą Fabryki soków Tymbark, która w tym roku obchodzi 80-lecie istnienia.

TYMBARK OBECNIE

Obecnie Tymbark jest  jedną z ciekawszych miejscowości na Sądecczyźnie. Miejscowość  z bogatą przeszłością, która jest pokazana na licznych zachowanych drewnianych budynkach, która świadczą że Tymbark był niegdyś miastem. Wyremontowany rynek często  jest miejscem spotkań mieszkańców Tymbarku. Na rynku odbywają się także większe uroczystości oraz imprezy. Oprócz funkcji reprezentacyjnej, na rynku Wyróżnia się bogata kamienica, która jest siedzibą Urzędu Gminy, Poczty i Banku Spółdzielczego. W Rogu rynku znajduje się kościół Narodzenia NMP.  W Tymbarku oprócz Rynku i jego zabudowania, na uwagę zasługuje także m. in. Miejscowy Cmentarz, wraz z sąsiadującym Cmentarzem Wojennym, Kaplica Świętego Krzyża rodziny Myszkowskich, Kaplica NMP Loretańskiej, ruiny zespołu Dworsko – Parkowego oraz liczne kapliczki przydrożne. Rynek i większość zabytków znajduje się w Górnej części miasta, która leży na wzgórzu. W dolnej części znajduje się większość zakładów przemysłowych, którą większą część zajmuje Fabryka Soków Tymbark S. A.  Życie tej części miejscowości  toczy się wzdłuż szerokiej, brukowanej ulicy, która kończy się na stacji kolejowej, nieczynnej od 2006 roku. Znajdują się tam też  większe sklepy oraz restauracja.

PODSUMOWANIE

Tymbark jest świetną bazą wypadową, w Beskid Wyspowy. Miejscowość przecina kilka szlaków turystycznych. Choć większość busów omija Tymbark, jeżdżąc DK28, to warto zatrzymać się tutaj choć na chwilę zatrzymać i zobaczyć te przepiękne „galicyjskie miasteczko”…