Historia Linii z Chabówki do Nowego Sącza

OD XIX WIEKU DO 1884 ROKU - PRZYCZYNY POWSTANIA I BUDOWA LINII

Żeby  opowiedzieć historię Najpiękniejszej linii kolejowej w Małopolsce, trzeba przenieść się do II połowy XIX wieku. Wówczas przez teren Galicji, należącej do Austro-Węgier przebiegała tylko jedna linia kolejowa Wiedeń – Kraków - Lwów. Niestety posiadała ona fatalne położenie. Podczas wojny z Prusami w 1866 roku  zostaje zniszczony most pod Bogumiłem, co spowodowało odcięcie dostaw do Galicji od zasadniczej części Austro-Węgier. Po tych wydarzeniach zostaje podjęta decyzja o budowie nowych linii kolejowych. Powstają plany budowy linii kolejowych na południe od odcinka Kraków – Lwów w kierunku Węgier. Ale wówczas powstaje potrzeba budowy linii kolejowej, która ma biegnąć równolegle na południe do linii Kraków – Lwów. Tak powstaje koncepcja budowy Galicyjskiej Kolei Transwersalnej. Przyczyną powstania są nie tylko względy militarne, ale także i unowocześnienie „zacofanej Galicji". Duży wpływa na budowę tej linii kolejowej miał Julian Dunajewski. W latach 70 XIX wieku powstały odcinki: Zagórz – Chyrów – Sambor – Stryj – Stanisławów oraz Nowy Sącz – Stróże, które później stają się częścią Galicyjskiej Kolei Transwersalnej. W 1882 roku zostaje wydane pozwolenie na budowę linii Kolejowej z Czadcy (obecnie Słowacja) do Husiatynia (obecnie Ukraina). W dwa lata zostaje wybudowane 577 km nowych linii kolejowych, co przy ówczesnych warunkach technicznych oraz potrzebą wybudowanie wielu mostów, wiaduktów, nasypów, stacji i infrastruktury kolejowej było niezwykłym przedsięwzięciem, nie tylko jak, na tamte czasy. Wraz z budową Galicyjskiej Kolei Transwersalnej powstaje nasz główny bohater historii czyli linia Chabówka – Nowy Sącz.
 

OD 1884  DO 1939 ROKU - POCZĄTKI LINII

16 grudnia 1884 Zostaje otwarta Galicyjska Kolej Transwersalna.  Długość trasy z Czadcy do Husiatynia liczyła 768 km, a z łącznikami 893 km. Od teraz skupimy się tylko na historii odcinka Chabówka – Nowy Sącz. Na trasie tego odcinka powstają stacje: Chabówka, Zaryte, Mszana Dolna, Kasina Wielka, Dobra, Tymbark, Limanowa, Pisarzowa, Męcina i Marcinkowice, a linia dochodziła do istniejącej stacji w Nowym Sączu oraz przystanki: Rabka, Łososina, Klęczany i Nowy Sącz Miasto. Na stacjach w Mszanie Dolnej, Dobrej, Limanowej  i Męcinie parowozy mogły uzupełnić zapasy węgla i wody. Dodatkowo w Mszanie Dolnej i Limanowej powstały obrotnice dla parowozów, a w Dobrej mała Lokomotywownia na 3-4 parowozy. Od 1884 roku po linii Chabówka – Nowy Sącz kursowały dwie pary pociągów pasażerskich dziennie. Czas pokonania całego odcinka z Chabówki do Nowego Sącza wynosił prawie 4 godziny. Pierwsze zmiany nastały na Linii już w 1899, gdy zostaje wybudowany odcinek z Chabówki do Zakopanego. W Chabówce powstaje niewielka parowozownia z obrotnicą i wieżą ciśnień. W tym samym roku czas przejazdu całą linią wynosi Niewiele ponad 3 godziny. W  1914 roku linia odegrała znaczną role w bitwie pod Limanową. Po I wojnie światowej linia trafia pod polską administrację. W okresie międzywojennym dochodzi do pierwszych zmian nazw Stacji i przystanków na trasie. Już w 1923r. do nazwy przystanku Łososina zostaje dodany człon „Wieka”, a do nazwy Dobra człon „koło Limanowej”. Cztery lata później zmiany nazw dokonują się w zachodniej części linii: do nazwy Rabka zostaje dodany człon „Zdrój” , a przed nazwą Zaryte człon „Rabka” (związku z przyłączeniem wsi Zaryte do Rabki w 1927r.) Do czasów II wojny światowej niewiele się zmieniło na linii kolejowej.  Tuż przed II wojną światową czas przejazdu pociągu pośpiesznego po linii wynosił ok. 2 godzin i 10 minut.

OD 1939 ROKU DO 1989 ROKU -  CZAS DALSZEGO ROZWOJU I ZMIAN

II wojna światowa i okupacja niemiecka przyniosła kolejne zmiany na linii Chabówka-Nowy Sącz. Stacje i przystanki zostały pozbawione znaków polskich (np. z  Męciny na Mecina), lub zmieniają nazwy na niemieckie (np. z Nowy Sącz Miasto na Neu Sandez Stadt) Linia miała strategiczną funkcję, jako linia towarowa gdzie wożono nią broń na front. W 1945 uciekający przed frontem Niemcy wysadzają mosty i wiadukty oraz budynki stacji w Chabówce, Rabce Zaryte, Tymbarku i Limanowej. Zniszczeniu ulegają także parowozownia w Chabówce, wybudowana zaledwie pół roku wcześniej, oraz inne elementy infrastruktury kolejowej. Zaraz po wojnie zostają odbudowane prowizoryczne mosty drewniane, które stopniowo do połowy lat 60 były zastępowane mostami stalowymi. Odbudowane są także budynki stacji oraz parowozownia w Chabówce. Po odbudowie linii powraca na niej ruch Tuż po wojnie zostaje zlikwidowana parowozownia w Dobrej oraz obrotnica w Mszanie Dolnej. Z linii kolejowej znikają austriackie parowozy, a zamiast nich pojawiają się parowozy Ty2 konstrukcji niemieckiej.  W 1947 roku powstaje nowy przystanek w Rabie Niżnej, a 3 lata później w Chełmcu. W tym samym roku do nazwy przystanku Łososiny zostaje dopisany człon „Wielka”. W 1955 roku zostaje wybudowany przystanek w Piekiełku. Trzy lata później następuje ostateczna zmiana nazwy przystanku z Łososiny Wielkiej na Łososinę Górną. Przez niecałe 20 lat nie dochodziło do zmian na linii pod kątem nowych zmian nazw i budowy nowych przystanków. 13 stycznia 1964 roku w Marcinkowicach dochodzi do zderzenia się pociągu osobowego z towarowym. W wypadku ginie 10 osób, kilkadziesiąt kolejnych jest rannych. W 1966 roku po dwóch latach budowy  zostaje oddany do użytku nowy budynek dworca w Chabówce.  Także w latach 60 oddany zostaje do użytku dworzec w Limanowej. W latach 70 następuję zmniejszenie ruchu towarowego na linii. Pojawiają się pociągi spalinowe, ale mimo tego nadal większość pociągów prowadzonych jest trakcją parową. W 1975 roku zostaje zelektryfikowana linia kolejowa z Krakowa do Zakopanego. Spada znaczenie parowozowni w Chabówce. Dwa lata później powstają przystanki: Skrzydlna i Męcina Podgórze, a przystanek Chełmiec zmienia nazwę na Nowy Sącz Zachodni, ale już 1985 roku zamiast członu „Zachodni”  pojawia się człon „Chełmiec”.. W 1982 roku powstaje przystanek w Chomranicach, a trzy lata później przystanek Marki, który rok później zmienia nazwę na Mszana Dolna Marki. To był ostatni przystanek powstały na trasie. W tym samym roku zostaje zawieszona sieć trakcyjna na trasie z Nowego Sącza do Marcinkowic. W latach 80 następuję nieudana próba całkowitego zastąpienia parowozów lokomotywami spalinowymi.

 

OD 1989 ROKU DO DZISIAJ - UPADEK LINII

Na początku lat 90 dochodzi do zmian w gospodarce. W zakładach przemysłowych dochodzi do zwolnień. Pojawiają się prywatni przewoźnicy samochodowi, a linia kolejowa jest w coraz to gorszym stanie technicznym, co skutkuję wydłużeniem czasu przejazdu. Spada liczba pasażerów w pociągach. Jeszcze w 1993 roku zostaje zawieszona trakcja na odcinkiem z Chabówki do Rabki Zdroju, oraz oficjalnie rozpoczyna swoją działalność skansen taboru kolejowego w Chabówce. W latach 90 (ciężko ustalić datę) płonie budynek stacji Rabka Zaryte. W pierwszej połowie lat 90 znikają parowozy w regularnych ruchu pasażerskim.  W 1995 roku dochodzi do degradacji stacji w Męcinie, a rok później w Pisarzowej. Niestety jest coraz to gorzej. 29 czerwca 2001 powódź podmywa nasyp między Kasiną Wielką a Tymbarkiem. Połączenia są realizowane tylko od Chabówki do Mszany Dolnej i od Tymbarku do Nowego Sącza. 7 października  2002 zostają zawieszone wszystkie pociągi na trasie od Rabki Zdroju do Nowego Sącza. Powracają one wraz z nowym rozkładem jazdy 16 grudnia 2002, by zniknąć ponownie za dwa tygodnie. Ponownie się pojawiają 17 marca 2003. Na trasie pojawiają się szynobusy.  Niewiele ponad rok później 22 marca 2004 Pociągi znikają z trasy Chabówka – Limanowa. Powodem miały być szynobusy, które mają problem z podjazdami pod górę, Niecałe półtora tygodnia później 1 kwietnia szynobusy  znikają z reszty trasy. Miesiąc później 4 maja ponownie zostają uruchomione szynobusy, tym razem z Nowego Sącza do Tymbarku. W tym samym roku degradacji ulegają stacje w Kasinie Wielkiej i w Dobrej. Także od 2004 roku na trasie linii pojawiają się pociągi retro, ciągnięte przez zabytkowe parowozy ze skansenu w Chabówce. Cieszą się one ogromną popularnością. 11 grudnia 2005 powracają pociągi na reszcie trasy, ale dość często na odcinki z Chabówki do Tymbarku kursuje komunikacja zastępcza. Związku z taką sytuacją oraz niewielką liczbą pasażerów pół roku później 19 czerwca 2006 znikają całkowicie pociągi pasażerskie. Wspomnijmy jeszcze że od 14 grudnia 2008 do 1 września 2009 roku kursowały pociągi na trasie Nowy Sącz Miasto – Nowy Sącz. W 2015 roku pojawiła się groźba zamknięcia linii kolejowej. Dzięki oporowi mieszkańców linia jest remontowana, żeby nadal mogły jeździć pociągi retro.

STAN DZISIEJSZY

Obecnie ruch pasażerski realizowany jest tylko na krótkim odcinku od Chabówki do Rabki Zdroju. Miejmy jednak nadzieję, że kiedyś na tą piękną linię kolejową wrócą regularne pociągi pasażerskie.